Ασθενής με αδυναμία, ελαττωμένη όρεξη, αστάθεια στη βάδιση και ψηλαφητό μόρφωμα στην κοιλιά

Μια κυρία 82 ετών εμφάνισε αδυναμία η οποία εγκαταστάθηκε σταδιακά σε μια περίοδο περίπου 3 εβδομάδων. Παράλληλα παρατήρησε ελάττωση της όρεξης. Σιγά-σιγά η αδυναμία έγινε τόσο έντονη που σηκωνόταν με δυσκολία από το κρεβάτι και λίγο πριν ζητήσει τη βοήθειά μας εμφάνισε αστάθεια στη βάδιση. Από το ιστορικό της υπήρχε υπέρταση, αναιμία (για την οποία είχε γίνει έλεγχος προ 3 ετών σε νοσοκομείο χωρίς να υπάρχει τεκμηριωμένη διάγνωση), υποθυρεοειδισμός και κολπική μαρμαρυγή. Η αγωγή της περιελάμβανε αντί-υπερτασικά φάρμακα (3 κατηγορίες), αντί-αρρυθμικά, θυρορμόνη, και φάρμακα για την οστεοπόρωση.

Στην κλινική εξέταση η ασθενής είχε όψη πάσχοντος, το δέρμα της είχε μια κίτρινη χροιά (ίκτερος), και οι επιπεφυκότες της ήταν ωχροί, υποδηλώνοντας βαριά αναιμία. Στη νευρολογική εξέταση υπήρχε διάχυτη αδυναμία τόσο στην κίνηση όσο και στον συντονισμό των κινήσεων. Παράλληλα δυσκολευόταν πολύ να σηκωθεί τόσο από κατακεκλιμένη όσο και από καθιστή θέση. Τέλος, στην ψηλάφηση της κοιλιάς της υπήρχε ένα στρογγυλό, ημίσκληρο μόρφωμα στο κάτω μέρος, περίπου όσο το μέγεθος του κεφαλιού ενός παιδιού.

Λόγω της κατάστασης της ασθενούς, συστήθηκε εισαγωγή στο νοσοκομείο όπου από τις εξετάσεις βρέθηκε υποκαλιαιμία (Κ=2.9 mEq/L) και υπονατριαιμία (Να=113 mEq/L) (δυο συστατικά που ονομάζονται ηλεκτρολύτες και ρυθμίζουν τη λειτουργία των νεύρων και της καρδιάς), αύξηση της χολερυθρίνης (2.5 mg/dl), αναιμία (αιματοκρίτης 28 που σταδιακά με την ενυδάτωση έπεσε στο 22), αύξηση της γαλακτικής αφυδρογονάσης, ενός ενζύμου που αυξάνεται κυρίως σε νόσους του ήπατος, της καρδιάς ή του αίματος, και αυξημένη C αντιδρώσα πρωτεΐνη και ταχύτητα καθίζησης ερυθρών. Η αξονική τομογραφία έδειξε διάταση της ουροδόχου κύστης χωρίς εμφανή σημεία απόφραξης ή όγκου στην περιοχή (επίσχεση ούρων).

Ο έλεγχος που έγινε έδειξε ότι η υπονατριαιμία και η υποκαλιαιμία οφειλόταν στη χρήση διουρητικών (μια κατηγορία αντί-υπερτασικών φαρμάκων). Ακολούθησε αναπλήρωση τους με ενδοφλέβια χορήγηση, διακοπή των διουρητικών και ελάττωση των υγρών από το στόμα. Η διόρθωση των ηλεκτρολυτών επιτεύχθηκε σε μια εβδομάδα. Έγινε μυελόγραμμα που έδειξε μυελοδυσπλαστικό σύνδρομο (ανθεκτική αναιμία). Η ασθενής μεταγγίστηκε με 2 μονάδες ερυθρών αιμοσφαιρίων. Τέθηκε ουροκαθετήρας με τον οποίο 3 λίτρα ούρων αφαιρέθηκαν από την κύστη της ασθενούς σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ο καθετήρας αφαιρέθηκε μετά από 2 μέρες από την εισαγωγή της, αλλά λόγω άτονης κύστης και επανεμφάνισης της επίσχεσης επανατοποθετήθηκε. Χορηγήθηκαν φάρμακα για την κύστη και ο καθετήρας αφαιρέθηκε χωρίς προβλήματα μετά από 3 μέρες.

Ο συνδυασμός της υπονατριαιμίας, της υποκαλιαιμίας και της αναιμίας στην ασθενή αυτή επέτειναν την αδυναμία, την αστάθεια και την επίσχεση ούρων. Η ασθενής άρχισε σταδιακά να επανακτά τις δυνάμεις της και την ημέρα εξόδου από το νοσοκομείο ήταν σε θέση να σηκωθεί από το κρεβάτι και την πολυθρόνα με ευκολία. Αναπροσαρμόστηκε η αντί-υπερτασική της αγωγή, δόθηκαν οδηγίες για μετάγγιση εκ νέου σε περίπτωση πτώσης του αιματοκρίτη και οδηγίες για άσκηση της κύστης. Σε επανεξέταση μετά από μερικές μέρες η ασθενής αισθανόταν ότι είχε επανακτήσει πλήρως τις δυνάμεις της.

Η υπονατριαιμία είναι μια δυνητικά θανατηφόρος κατάσταση λόγω του οιδήματος που προκαλεί στον εγκέφαλο. Είναι σχετικά συχνό αίτιο αδυναμίας, ενώ μπορεί να εμφανιστεί με θορυβώδη συμπτώματα όπως σύγχυση, διεγερτικότητα ή ακόμα και επιληπτικές κρίσεις ή κώμα αν εγκατασταθεί ταχέος. Η αιτιολογία της είναι ποικίλη, αλλά συνοψίζεται σε 3 κύριες κατηγορίες:

1) Την υπερογκαιμική που οφείλεται σε κατακράτηση υγρών στον οργανισμό σε βαριά καρδιακή ή ηπατική ανεπάρκεια ή νεφρωσικό σύνδρομο.
2) Την ισοογκαιμική που οφείλεται σε υπερέκκριση αντιδιουρητικής ορμόνης ως αποτέλεσμα καρκίνου ή λοιμώξεων, πρωτοπαθή πολυδιψία, νεφρική ή επινεφριδιακή ανεπάρκεια και υποθυρεοειδισμό.
3) Την υποογκαιμική λόγω απώλειας υγρών από εμέτους, διάρροιες ή υπερβολική εφίδρωση, οξεία βλάβη των νεφρών, υποαλδοστερονισμό ή φάρμακα όπως τα διουρητικά.