Μύθοι και πραγματικότητες για την παχυσαρκία

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι το πλέον ενεργοβόρο όργανο του σώματός μας, καταναλώνοντας πάνω από το 25% της προσλαμβανόμενης ενέργειας (το βάρος του εγκεφάλου είναι περίπου 1300-1500 γραμμάρια, μόλις το 1.8% του βάρους του σώματος ενός μέσου άντρα). Για να ικανοποιήσουν αυτές τις απαιτήσεις, οι πρόγονοί μας ήταν υποχρεωμένοι να διανύουν καθημερινά τεράστιες αποστάσεις ώστε να βρουν τροφή. Αντίθετα,  σήμερα με ένα τηλεφώνημα το φαγητό έρχεται στην πόρτα μας. Ο τρόπος ζωής μας έχει αλλάξει δραματικά και αυτό έχει οδηγήσει στην εμφάνιση της παχυσαρκίας που αποτελεί μία από τις «μάστιγες» του σύγχρονου δυτικού κόσμου.

Υπάρχουν πολλοί μύθοι γύρω από την παχυσαρκία, τόσο για τα αίτια που την προκαλούν όσο και για τις μεθόδους απώλειας βάρους. Στο μεγαλύτερο περιοδικό Παθολογίας στον κόσμο, το New England Journal of Medicine, δημοσιεύτηκε πριν λίγο καιρό μια ενδιαφέρουσα ανασκόπηση γύρω από αυτά τα θέματα. Οι συγγραφείς τόνισαν πόσο σημαντικό είναι να γνωρίζουμε τι πραγματικά έχει αποδειχθεί ότι ισχύει γύρω από τις εικασίες περί πρόσληψης ή απώλειας βάρους.

Μύθος Νούμερο 1: Η διατήρηση μικρών αλλαγών στη λήψη τροφής ή στην κατανάλωση ενέργειας για μεγάλο χρονικό διάστημα οδηγεί σε μεγάλες, μακροχρόνιες αλλαγές στο βάρος του σώματος.

Η εικασία αυτή στηρίζεται στον κανόνα ότι 3500 kcal (θερμίδες) αντιστοιχούν σε 0.5 κιλά του βάρους του σώματος. Πρόσφατες μελέτες καταδεικνύουν ότι η αλλαγή του βάρους είναι πολύ μικρότερη λόγω της ατομικής μεταβλητότητας και της διαφορετικής ανταπόκρισης σε αλλαγές στην ενεργειακή πρόσληψη ή κατανάλωση. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος που αυξάνει την ενεργειακή κατανάλωση κατά 100 kcal την ημέρα για 5 χρόνια περπατώντας 1500 μέτρα ημερησίως, αναμένεται να χάσει περίπου 23 κιλά, αλλά η πραγματική απώλεια θα είναι μόλις 4.5 κιλά επειδή οι αλλαγές του βάρους του σώματος θα αλλάξουν και τις ενεργειακές ανάγκες.

Μύθος Νούμερο 2: Είναι σημαντικό να θέτουμε ρεαλιστικό στόχο για να μην απογοητεύονται όσοι ξεκινούν «δίαιτα» και αλλαγή τρόπου ζωής.

Αντίθετα οι μελέτες έχουν δείξει ότι δεν υπάρχει αρνητική συσχέτιση μεταξύ φιλόδοξων στόχων και απώλειας βάρους. Μάλιστα υπάρχουν μελέτες που έδειξαν ότι όσο πιο φιλόδοξους στόχους θέτουμε τόσο πιο αποτελεσματική είναι η «δίαιτα» τόσο μεσοπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.

Μύθος νούμερο 3: Η γρήγορη και μεγάλη απώλεια βάρους  σχετίζεται με χειρότερα αποτελέσματα μακροπρόθεσμα.

Αντίθετα, οι μελέτες δείχνουν πως η γρήγορη και μεγάλη απώλεια βάρους σχετίζεται με μεγαλύτερη απώλεια βάρους μεσοπρόθεσμα (στο τέλος του πρώτου χρόνου) χωρίς να σχετίζεται με αύξηση του σωματικού βάρους μακροπρόθεσμα.

Μύθος νούμερο 4: Η ετοιμότητα του ατόμου για να μπει σε πρόγραμμα απώλειας βάρους παίζει σημαντικό ρόλο.

Η ετοιμότητα δεν φαίνεται να προβλέπει το μέγεθος της απώλειας βάρους ή την επιμελή παρακολούθηση του προγράμματος. Είναι πιθανό αυτό να οφείλεται στο γεγονός ότι όλοι όσοι δέχονται να μπουν σε ένα τέτοιο πρόγραμμα κατά βάθος έχουν αποφασίσει έστω και σε μικρή κλίμακα να χάσουν βάρος.