Μύθοι και πραγματικότητες για την προληπτική χορήγηση βιταμινών

Οι βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία έχουν αντιοξειδωτικές και άλλες επιδράσεις που θα μπορούσαν να είναι χρήσιμες σε ασθενείς με πολλαπλά νοσήματα. Πολλές μελέτες έχουν πραγματοποιηθεί για να διαπιστωθεί εάν και τα πόσο μπορούν να ελαττώσουν τόσο τη νοσηρότητα όσο και τη θνητότητα σε διάφορα νοσήματα. Ωστόσο, θεωρείται άγνωστο εάν οι βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία μπορούν να αποτρέψουν μια μελλοντική ασθένεια. Παρ’ όλα αυτά υπάρχει μια συνεχής αύξηση στην κατανάλωση αυτών των ουσιών στον αναπτυγμένο κόσμο. Με αφορμή τη δημοσίευση 2 μελετών (τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών), ένα από τα μεγαλύτερα περιοδικά παθολογίας στον κόσμο, το Annals of Internal Medicine, αφιέρωσε ένα ολόκληρο τεύχος σε αυτό το θέμα.

Οι άνθρωποι που έχουν υποστεί καρδιακή προσβολή έχουν μεγάλη πιθανότητα να ξαναϋποστούν καρδιακή προσβολή στο άμεσο αλλά και το απώτερο μέλλον. Το ίδιο ισχύει και για άλλες καρδιαγγειακές καταστάσεις όπως το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Ερευνητές από τις ΗΠΑ και τον Καναδά προσπάθησαν να απαντήσουν σο ερώτημα αν οι βιταμίνες μπορούν να βοηθήσουν ανθρώπους οι οποίοι είχαν ήδη στο ιστορικό τους ένα επεισόδιο με καρδιακή προσβολή σε μια μελέτη στην οποία συμμετείχαν περίπου 1700 άτομα. Οι ερευνητές χώρισαν με τυχαίο τρόπο τους ασθενείς που είχαν υποστεί καρδιακή προσβολή ως και 9 χρόνια πριν, σε 2 ομάδες: μια που ελάμβαναν καθημερινά χάπια που περιείχαν υψηλές δόσεις πολυβιταμινών και ιχνοστοιχείων και μια που έπαιρναν καθημερινά το εικονικό φάρμακο (placebo). Οι ασθενείς έπρεπε να λάβουν τα χάπια μέχρι 5 χρόνια. Κάθε φορά που κάποιος ασθενής πάθαινε κάτι καταγραφόταν σαν επεισόδιο στη μια ή την άλλη ομάδα. Ως επεισόδιο όρισαν κάποια άλλη καρδιακή προσβολή (πόνος στο στήθος που απαιτούσε νοσηλεία ή καρδιακό καθετηριασμό), ένα νέο εγκεφαλικό επεισόδιο ή τον θάνατο. Ούτε οι ασθενείς, ούτε οι ερευνητές ούτε και οι γιατροί που φρόντιζαν τους ασθενείς ήξεραν ποιοι από τους ασθενείς έπαιρναν το εικονικό φάρμακο ή τις πολυβιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία.

Μετά από μια μέση περίοδο παρακολούθησης περίπου 55 μηνών, η εμφάνιση μιας άλλης καρδιακής προσβολής, τα εγκεφαλικά επεισόδια και οι θάνατοι δεν διέφεραν σημαντικά μεταξύ των δύο ομάδων. Η ομάδα που έπαιρνε τις πολυβιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία δεν εμφάνισε περισσότερες παρενέργειες από την ομάδα που έπαιρνε το εικονικό φάρμακο. Ο κυριότερος περιορισμός της μελέτης ήταν ότι πολλοί άνθρωποι και στις δύο ομάδες σταμάτησαν να παίρνουν τα χάπια, ή δεν τα έπαιρναν όσο συχνά είχαν εντολή (75% πήραν μέχρι ένα έτος και μόλις το 50% μέχρι 3 χρόνια) με αποτέλεσμα να αποχωρήσουν από τη μελέτη πριν τον προκαθορισμένο τέλος της. Ως εκ τούτου, είναι δύσκολο να εξαχθούν σαφή συμπεράσματα σχετικά με το τι μπορούν να το κάνουν οι πολυβιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία. Φαίνεται λοιπόν ότι παρά το γεγονός ότι οι πολυβιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία δεν φαίνεται να είναι επιβλαβή, δεν μείωσαν τα εμφράγματα, τα εγκεφαλικά επεισόδια ή τους θανάτους μετά από μια πρώτη καρδιακή προσβολή.

Στη 2η μελέτη με παρόμοια μεθοδολογία, οι ερευνητές προσπάθησαν να δουν αν οι πολυβιταμίνες μπορούν να ελαττώσουν την πρόοδο της νόσου Alzheimer και της άνοιας γενικότερα σε ασθενείς-γιατρούς άνω των 65 ετών. Μετά από ένα μέσο όρο 12 ετών λήψης των πολυβιταμινών, δε βρέθηκε καμιά ένδειξη ότι οι πολυβιταμίνες ελαττώνουν την έκπτωση της νοητικής λειτουργίας. Στα υπέρ της μελέτης ήταν ότι οι ασθενείς ελάμβαναν τακτικά τα σκευάσματα που τους είχαν χορηγηθεί, το μεγάλο δείγμα και ο επαρκής χρόνος παραμονής στη μελέτη. Φαίνεται λοιπόν ότι σε άτομα με επαρκή διατροφή, η χορήγηση πολυβιταμινών δε σχετίζεται με ελάττωση της πιθανότητας για εμφάνιση άνοιας.

Στο κείμενο των εκδοτών που συνόδευε τις μελέτες αυτές, οι συγγραφείς ήταν κατηγορηματικοί. Με τον τίτλο «Αρκετά πια, σταματήστε να πετάτε λεφτά στα σκουπίδια με αγορές βιταμινών και ιχνοστοιχείων», κατέγραψαν μια σειρά από μελέτες και ανασκοπήσεις οι οποίες έδειχναν ότι δεν προκύπτει από πουθενά ότι κάποιος που παίρνει τακτικά βιταμινούχα σκευάσματα θα μπορέσει να προλάβει σε πρώτο ή δεύτερο βαθμό οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας (δηλαδή πριν την εμφάνιση της ασθένειας ή να ελαττώσει την πιθανότητα υποτροπής της). Αντίθετα, υπάρχουν δεδομένα που δείχνουν μια τάση για μεγαλύτερη επίπτωση καρκίνου του πνεύμονα αλλά και αύξησης της θνητότητας σε ανθρώπους που ελάμβαναν συστηματικά β-καροτίνη, βιταμίνη Ε και πιθανά βιταμίνη Α.

Εν κατακλείδι, το μήνυμα είναι κατά τους συγγραφείς απλό: σε ανθρώπους με πλήρη διατροφή τα σκευάσματα βιταμινών δεν προλαμβάνουν τις χρόνιες ασθένειες (περιλαμβανομένων των καρδιαγγειακών, της άνοιας και του καρκίνου), η ευρεία χρήση τους δεν δικαιολογείται από τα δεδομένα που υπάρχουν, δε στοιχειοθετούνται υποθέσεις για την περαιτέρω διερεύνηση του θέματος με περισσότερες κλινικές δοκιμές, και επομένως πρέπει να αποφεύγονται.

Πηγή: www.annals.org