Μύθοι και πραγματικότητες για την παχυσαρκία

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι το πλέον ενεργοβόρο όργανο του σώματός μας, καταναλώνοντας πάνω από το 25% της προσλαμβανόμενης ενέργειας (το βάρος του εγκεφάλου είναι περίπου 1300-1500 γραμμάρια, μόλις το 1.8% του βάρους του σώματος ενός μέσου άντρα). Για να ικανοποιήσουν αυτές τις απαιτήσεις, οι πρόγονοί μας ήταν υποχρεωμένοι να διανύουν καθημερινά τεράστιες αποστάσεις ώστε να βρουν τροφή. Αντίθετα,  σήμερα με ένα τηλεφώνημα το φαγητό έρχεται στην πόρτα μας. Ο τρόπος ζωής μας έχει αλλάξει δραματικά και αυτό έχει οδηγήσει στην εμφάνιση της παχυσαρκίας που αποτελεί μία από τις «μάστιγες» του σύγχρονου δυτικού κόσμου.

Υπάρχουν πολλοί μύθοι γύρω από την παχυσαρκία, τόσο για τα αίτια που την προκαλούν όσο και για τις μεθόδους απώλειας βάρους. Στο μεγαλύτερο περιοδικό Παθολογίας στον κόσμο, το New England Journal of Medicine, δημοσιεύτηκε πριν λίγο καιρό μια ενδιαφέρουσα ανασκόπηση γύρω από αυτά τα θέματα. Οι συγγραφείς τόνισαν πόσο σημαντικό είναι να γνωρίζουμε τι πραγματικά έχει αποδειχθεί ότι ισχύει γύρω από τις εικασίες περί πρόσληψης ή απώλειας βάρους.

Μύθος Νούμερο 1: Η διατήρηση μικρών αλλαγών στη λήψη τροφής ή στην κατανάλωση ενέργειας για μεγάλο χρονικό διάστημα οδηγεί σε μεγάλες, μακροχρόνιες αλλαγές στο βάρος του σώματος.

Η εικασία αυτή στηρίζεται στον κανόνα ότι 3500 kcal (θερμίδες) αντιστοιχούν σε 0.5 κιλά του βάρους του σώματος. Πρόσφατες μελέτες καταδεικνύουν ότι η αλλαγή του βάρους είναι πολύ μικρότερη λόγω της ατομικής μεταβλητότητας και της διαφορετικής ανταπόκρισης σε αλλαγές στην ενεργειακή πρόσληψη ή κατανάλωση. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος που αυξάνει την ενεργειακή κατανάλωση κατά 100 kcal την ημέρα για 5 χρόνια περπατώντας 1500 μέτρα ημερησίως, αναμένεται να χάσει περίπου 23 κιλά, αλλά η πραγματική απώλεια θα είναι μόλις 4.5 κιλά επειδή οι αλλαγές του βάρους του σώματος θα αλλάξουν και τις ενεργειακές ανάγκες.

Μύθος Νούμερο 2: Είναι σημαντικό να θέτουμε ρεαλιστικό στόχο για να μην απογοητεύονται όσοι ξεκινούν «δίαιτα» και αλλαγή τρόπου ζωής.

Αντίθετα οι μελέτες έχουν δείξει ότι δεν υπάρχει αρνητική συσχέτιση μεταξύ φιλόδοξων στόχων και απώλειας βάρους. Μάλιστα υπάρχουν μελέτες που έδειξαν ότι όσο πιο φιλόδοξους στόχους θέτουμε τόσο πιο αποτελεσματική είναι η «δίαιτα» τόσο μεσοπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.

Μύθος νούμερο 3: Η γρήγορη και μεγάλη απώλεια βάρους  σχετίζεται με χειρότερα αποτελέσματα μακροπρόθεσμα.

Αντίθετα, οι μελέτες δείχνουν πως η γρήγορη και μεγάλη απώλεια βάρους σχετίζεται με μεγαλύτερη απώλεια βάρους μεσοπρόθεσμα (στο τέλος του πρώτου χρόνου) χωρίς να σχετίζεται με αύξηση του σωματικού βάρους μακροπρόθεσμα.

Μύθος νούμερο 4: Η ετοιμότητα του ατόμου για να μπει σε πρόγραμμα απώλειας βάρους παίζει σημαντικό ρόλο.

Η ετοιμότητα δεν φαίνεται να προβλέπει το μέγεθος της απώλειας βάρους ή την επιμελή παρακολούθηση του προγράμματος. Είναι πιθανό αυτό να οφείλεται στο γεγονός ότι όλοι όσοι δέχονται να μπουν σε ένα τέτοιο πρόγραμμα κατά βάθος έχουν αποφασίσει έστω και σε μικρή κλίμακα να χάσουν βάρος.

Μύθος νούμερο 5: Η προώθηση της σωματικής δραστηριότητας μέσω εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη ή την ελάττωση της παιδικής παχυσαρκίας.

Οι μελέτες δείχνουν πως τα προγράμματα αυτά δεν παίζουν κανένα ρόλο ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας. Προσοχή, αυτό δε σημαίνει πως η άσκηση δεν είναι απαραίτητη, αλλά ότι δεν φαίνεται ότι η εφαρμογή συγκεκριμένων προγραμμάτων στα σχολεία θα μπορούσε να ελαττώσει την εμφάνιση της παιδικής παχυσαρκίας.

Μύθος νούμερο 6: Ο θηλασμός προστατεύει από την παχυσαρκία.

Αν και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προτείνει τον θηλασμό ως μέσο για την αποφυγή της παχυσαρκίας αργότερα στα παιδιά, μελέτες που εξέτασαν προσεκτικά διάφορους συγχυτικούς παράγοντες δεν απέδειξαν ότι ο θηλασμός προστατεύει από μελλοντική παχυσαρκία. Τα πολλαπλά άλλα οφέλη τα οποία έχει ο θηλασμός τόσο για τη μητέρα όσο και για το παιδί είναι σημαντικοί λόγοι για να ενθαρρύνεται ο θηλασμός από όλους.

Μύθος νούμερο 7: Η σεξουαλική δραστηριότητα σχετίζεται με απώλεια 200-300 θερμίδων για τον κάθε συμμετέχοντα.

Στην πραγματικότητα κατά τη σεξουαλική επαφή, η οποία στα περισσότερα ζευγάρια διαρκεί περίπου 6 λεπτά, ένας άνδρας 70 κιλών στην ηλικία των 25-30 ετών καταναλώνει περίπου 21 θερμίδες, που αντιστοιχεί σε μια δραστηριότητα όπως το περπάτημα με μέτρια ταχύτητα. Αν αναλογιστεί κανείς πως το ένα τρίτο αυτής της ποσότητας θα το κατανάλωνε απλώς καθισμένος στον καναπέ του, γίνεται εύκολα αντιληπτό πως η σεξουαλική επαφή δεν αποτελεί την ιδανικότερη μέθοδο για απώλεια βάρους.

Επιπλέον, υπάρχουν και άλλες ευρέως διαδεδομένες απόψεις (εικασίες) που περιγράφονται ως μέθοδοι απώλειας βάρους ή πρόληψης παχυσαρκίας για τις οποίες όμως δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα για να τις απορρίψει αλλά ούτε και να τις αποδεχτεί κανείς.

• Η καθημερινή λήψη πρωινού προστατεύει από την παχυσαρκία.
• Η πρώτη παιδική ηλικία είναι η περίοδος που μαθαίνουμε να ασκούμαστε και αποκτούμε τις διατροφικές συνήθειες που επηρεάζουν το μελλοντικό βάρος μας.
• Η βρώση λαχανικών ή φρούτων βοηθά στην απώλεια βάρους ή τη μικρότερη πρόσληψη βάρους άσχετα με τις υπόλοιπες διατροφικές μας συνήθειες.
• Η πολλαπλές αλλαγές του βάρους του σώματος σχετίζονται με αυξημένη θνητότητα.
• Το πρόχειρο φαγητό σχετίζεται με την παχυσαρκία.
• Η επίπτωση της παχυσαρκίας ελαττώνεται με το περπάτημα μερικών τετραγώνων (πχ από το σημείο που παρκάρουμε το αυτοκίνητο μέχρι το σπίτι).

Πηγή: www.nejm.org