Παθολόγος Κώστας Βαρδάκας

Υπέρταση


Τι είναι; 
Η υψηλή πίεση του αίματος στις αρτηρίες είναι μια κοινή κατάσταση. Ως υψηλή χαρακτηρίζεται η συστολική πίεση >140 mmHg ή διαστολική πίεση >90 mmHg. Η αρτηριακή πίεση εξαρτάται από την ποσότητα του αίματος που παρέχετε στις αρτηρίες από την καρδιά και το ποσό της αντίστασης στη ροή του αίματος στις αρτηρίες σας. Όσο περισσότερο είναι το αίμα και όσο στενότερες είναι οι αρτηρίες σας, τόσο υψηλότερη είναι η αρτηριακή σας πίεση.


Η αρτηριακή πίεση μετράται με μια φουσκωτή περιχειρίδα γύρω από τον βραχίονα και έναν μετρητή. Η ανάγνωση της αρτηριακής πίεσης δίνεται σε χιλιοστά υδραργύρου (mm Hg) και έχει δύο τιμές. Η πρώτη, ή μεγάλη, αναφέρεται στην πίεση στις αρτηρίες σας όταν η καρδιά σας κτυπά (συστολική πίεση). Η δεύτερη, ή μικρή, αναφέρεται στην πίεση στις αρτηρίες σας όταν η καρδιά ηρεμεί (διαστολική πίεση).

Η μεγάλη ή η μικρή πίεση είναι πιο σημαντική; Αμφότερες οι τιμές της πίεσης του αίματος είναι σημαντικές. Όμως, μετά την ηλικία των 50 ετών, η τιμή της συστολικής πίεσης είναι ακόμα πιο σημαντική. Ο γιατρός σας θα μετρήσει πιθανότατα δύο και τρεις φορές την πίεση του αίματος σε δύο ή περισσότερες χωριστές συναντήσεις πριν κάνει τη διάγνωση της υπέρτασης. Αυτό συμβαίνει επειδή η πίεση του αίματος μεταβάλλεται όλη την ημέρα – και μερικές φορές ειδικά κατά τη διάρκεια επισκέψεων στο γιατρό, μια κατάσταση που ονομάζεται το φαινόμενο της λευκής μπλούζας. Ο γιατρός σας μπορεί να σας ζητήσει να καταγράφεται την πίεσή σας στο σπίτι και στο χώρο εργασίας για την παροχή πρόσθετων πληροφοριών.

Υπάρχουν πολλές μορφές υπέρτασης; Οι τιμές της πίεσης του αίματος χωρίζονται σε τέσσερις γενικές κατηγορίες:

  • Η κανονική πίεση αίματος. Η αρτηριακή σας πίεση είναι φυσιολογική, αν είναι κάτω από 120/80 mm Hg. Ωστόσο, ορισμένοι γιατροί συστήνουν ως στόχο μια πίεση κάτω από 115/75 mm Hg. Όταν η αρτηριακή πίεση αυξάνεται άνω των 115/75 mm Hg, ο κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου αρχίζει να αυξάνεται.
  • Προϋπέρταση. Προϋπέρταση είναι η συστολική πίεση που κυμαίνεται από 120 έως 139 mm Hg ή διαστολική πίεση από 80 έως 89 mm Hg. Η προϋπέρταση τείνει να χειροτερεύει με την πάροδο του χρόνου.
  • Στάδιο 1 υπέρτασης. Στο στάδιο 1 η συστολική πίεση κυμαίνεται από 140 έως 159 mm Hg ή διαστολική πίεση κυμαίνεται από 90 έως 99 mm Hg.
  • Στάδιο 2 υπέρτασης. Στο στάδιο 2 η συστολική πίεση είναι 160 mm Hg ή υψηλότερη και η διαστολική πίεση 100 mm Hg ή υψηλότερη.

Χρειάζονται περισσότερες εξετάσεις; Αν έχετε οποιοδήποτε είδος υπέρτασης, ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει τη διενέργεια περισσοτέρων εξετάσεων ρουτίνας, όπως η γενική ούρων (ανάλυση ούρων), εξετάσεις αίματος και ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα. Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να συστήσει επιπλέον εξετάσεις, όπως χοληστερίνη ή γλυκόζη αίματος, για να ελέγξει για περισσότερους παράγοντες για εμφάνιση καρδιακής νόσου.

Πως και πότε εμφανίζεται; Μπορείτε να έχετε υπέρταση για χρόνια χωρίς συμπτώματα. Γι’ αυτό, οι περισσότεροι άνθρωποι με υψηλή αρτηριακή πίεση δεν έχουν σημεία ή συμπτώματα, ακόμα και όταν οι μετρήσεις της πίεσης του αίματος φθάνουν σε επικίνδυνα υψηλά επίπεδα. Παρά το γεγονός ότι μερικοί άνθρωποι με πρώιμο στάδιο υπέρτασης μπορεί να έχουν θαμπάδες, πονοκεφάλους, ζαλάδες ή ρινορραγίες, αυτά τα σημάδια και τα συμπτώματα συνήθως δεν εμφανίζονται μέχρι η υπέρταση να φτάσει σε ένα σοβαρό – ακόμα και απειλητικό για τη ζωή – στάδιο.

Πότε πρέπει να δείτε ένα γιατρό; Η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης είναι πολύ εύκολη και μπορεί να γίνει από οποιονδήποτε και οπουδήποτε. Αν κάποιες συνεχόμενες μετρήσεις της πίεσης είναι πάνω από τα φυσιολογικά όρια, τότε θα πρέπει να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας. Επειδή τα συμπτώματα της υπέρτασης είναι μη ειδικά, είναι καλό όταν εμφανίζονται να παίρνετε τη γνώμη του γιατρού σας.

Τι την προκαλεί; Υπάρχουν δύο τύποι υπέρτασης.

  • Πρωτοπαθής ή ιδιοπαθής υπέρταση: Για τους περισσότερους ενήλικες, δεν υπάρχει καμία αναγνωρίσιμη αιτία της υπέρτασης. Αυτό το είδος της υπέρτασης τείνει να εξελίσσεται σταδιακά με την πάροδο πολλών ετών.
  • Δευτεροπαθής υπέρταση: Μερικοί άνθρωποι έχουν υπέρταση που οφείλεται σε μια υποκείμενη νόσο. Αυτό το είδος της υπέρτασης τείνει να εμφανίζεται ξαφνικά και να προκαλεί υψηλότερη αρτηριακή πίεση από ότι η πρωτοπαθής υπέρταση. Διάφορες συνθήκες και φάρμακα μπορεί να οδηγήσουν σε δευτερογενή υπέρταση, όπως νεφροπάθειες, όγκοι επινεφριδίων, εκ γενετής ανωμαλίες στα αιμοφόρα αγγεία, ορισμένα φάρμακα, όπως τα χάπια ελέγχου των γεννήσεων, κρυολογήματος, αποσυμφορητικά, παυσίπονα αλλά και παράνομα ναρκωτικά, όπως η κοκαΐνη και οι αμφεταμίνες.

Υπάρχουν παράγοντες που αυξάνουν την εμφάνισή της; Η υπέρταση έχει πολλούς παράγοντες κινδύνου, όπως οι εξής:

  • Ηλικία. Ο κίνδυνος υπέρτασης αυξάνει καθώς γερνάμε.
  • Το φύλο: Είναι πιο συχνή στους άνδρες. Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν υπέρταση μετά την εμμηνόπαυση.
  • Φυλή: Η υπέρταση είναι ιδιαίτερα συχνή μεταξύ των μαύρων, στους οποίους εμφανίζονται και περισσότερες επιπλοκές.
  • Οικογενειακό ιστορικό: Η υπέρταση τείνει να εμφανίζεται στα μέλη της οικογένειας.
  • Παχυσαρκία: Όσο περισσότερο το βάρος σας, τόσο περισσότερο αίμα χρειάζεστε για να παρέχεται οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες στους ιστούς σας. Καθώς ο όγκος του αίματος που κυκλοφορεί μέσα στα αιμοφόρα αγγεία σας αυξάνει, το ίδιο κάνει και η πίεση στα τοιχώματα των αρτηριών σας.
  • Έλλειψη άσκησης: Οι άνθρωποι που δεν ασκούνται τείνουν να έχουν υψηλότερη καρδιακή συχνότητα. Η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας αυξάνει επίσης τον κίνδυνο παχυσαρκίας.
  • Κάπνισμα: Το κάπνισμα ή το μάσημα καπνού μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή σας πίεση αμέσως προσωρινά. Επίσης, οι χημικές ουσίες του καπνού μπορεί να βλάψουν την επένδυση του τοιχώματος των αρτηριών σας. Αυτό μπορεί να προκαλέσει στένωση στις αρτηρίες σας και αύξηση της πίεσης του αίματος. Το παθητικό κάπνισμα μπορεί επίσης να αυξήσει την αρτηριακή σας πίεση.
  • Πάρα πολύ αλάτι (νάτριο) στη διατροφή σας: Η υπερβολική ποσότητα νατρίου στη διατροφή σας μπορεί να προκαλέσει κατακράτηση υγρών στο σώμα σας που αυξάνουν την πίεση του αίματος.
  • Πάρα πολύ λίγο κάλιο στη διατροφή σας: Το κάλιο βοηθά στην εξισορρόπηση της ποσότητας του νατρίου στα κύτταρα σας.
  • Πολύ λίγη βιταμίνη D στη διατροφή σας: Η βιταμίνη D μπορεί να επηρεάσει τη δράση ενός ενζύμου που παράγεται από τα νεφρά σας, που επηρεάζει την αρτηριακή σας πίεση.
  • Η κατανάλωση αλκοόλ: Με την πάροδο του χρόνου η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να βλάψει την καρδιά σας. Η πόση περισσοτέρων από δύο ποτά την ημέρα μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή σας πίεση.
  • Άγχος και στρες: Τα υψηλά επίπεδα του στρες μπορεί να οδηγήσει σε μια προσωρινή, αλλά δραματική, αύξηση στην πίεση του αίματος.
  • Η παρουσία ορισμένων χρόνιων παθήσεων συμπεριλαμβανομένης της υψηλής χοληστερόλης, του διαβήτη, της νεφρικής νόσου και της άπνοιας του ύπνου.

Μπορεί να μου προκαλέσει προβλήματα; Η υψηλή αρτηριακή πίεση συνήθως αναπτύσσεται για πολλά χρόνια, και επηρεάζει σχεδόν όλους τελικά. Η υπερβολική πίεση στα τοιχώματα των αρτηριών σας που προκαλείται από την υψηλή πίεση του αίματος μπορεί να βλάψει τα αιμοφόρα αγγεία σας, καθώς και τα όργανα του σώματός σας. Όσο υψηλότερη είναι η αρτηριακή σας πίεση τόσο μεγαλύτερη είναι η ζημιά που μπορεί να προκληθεί.

Ανεξέλεγκτη υψηλή πίεση του αίματος μπορεί να οδηγήσει σε:

  • Καρδιακή προσβολή (έμφραγμα) ή εγκεφαλικό επεισόδιο.
  • Ανευρύσματα. Η αυξημένη αρτηριακή πίεση μπορεί να αποδυναμώσει τα αιμοφόρα αγγεία σας σχηματίζοντας ένα ανεύρυσμα. Η ρήξη του ανευρύσματος είναι μια κατάσταση απειλητική για τη ζωή.
  • Καρδιακή ανεπάρκεια: Για να διακινήσει η καρδιά το αίμα σε αγγεία με υψηλή πίεση πρέπει να συσπαστεί περισσότερο και γι’ αυτό υπερτρέφεται (μεγαλώνει). Τελικά, η υπερτροφία μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή ανεπάρκεια.
  • Νεφρική ανεπάρκεια: Η στένωση των αιμοφόρων αγγείων στα νεφρά σας μπορεί να προκαλέσει δυσλειτουργία των νεφρών.
  • Στένωση ή ρήξη των αιμοφόρων αγγείων στα μάτια που μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια της όρασης.
  • Το μεταβολικό σύνδρομο. Το σύνδρομο αυτό συνίσταται σε άθροιση των διαταραχών του μεταβολισμού του σώματός σας – αυξημένη περιφέρεια της μέσης, υψηλά τριγλυκερίδια, χαμηλά επίπεδα υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης (HDL), ή “καλής” χοληστερόλης, υψηλή αρτηριακή πίεση και υψηλά επίπεδα ινσουλίνης.

Τι μπορείτε να κάνετε πριν το ραντεβού με τον γιατρό σας; Δεν υπάρχει κάποια προετοιμασία που μπορείτε να κάνετε πριν τον έλεγχο της αρτηριακής σας πίεσης. Μπορείτε αν θέλετε να φορέσετε ένα κοντομάνικο πουκάμισο στο ραντεβού σας, έτσι ώστε η περιχειρίδα να χωρέσει γύρω από το χέρι σας σωστά. Μπορείτε να αποφύγετε καφεϊνούχα τρόφιμα και ποτά πριν από τη μέτρηση της πίεσης. Θα πρέπει επίσης να χρησιμοποιήσετε την τουαλέτα πριν τη μέτρηση.

Επειδή ορισμένα φάρμακα – όπως για το κρυολόγημα, παυσίπονα, αντικαταθλιπτικά, αντισυλληπτικά χάπια και άλλα – μπορεί να αυξήσουν την αρτηριακή σας πίεση, είναι μια καλή ιδέα να φέρετε στο ραντεβού με το γιατρό σας μια λίστα με τα φάρμακα και τα συμπληρώματα που παίρνετε. Μην σταματήσετε να παίρνετε οποιοδήποτε φάρμακο που νομίζετε ότι μπορεί να επηρεάσει την αρτηριακή σας πίεση χωρίς τη συμβουλή του γιατρού σας.

Καταγράψτε οποιαδήποτε συμπτώματα αντιμετωπίζετε. Η υπέρταση σπάνια έχει συμπτώματα, αλλά είναι ένας παράγοντας κινδύνου για καρδιακή νόσο. Εάν αναφέρεται συμπτώματα όπως πόνους στο στήθος ή δύσπνοια μπορεί να βοηθήσει το γιατρό σας να αποφασίσει πόσο επιθετικά θα πρέπει να αντιμετωπιστεί η υπέρταση.

  • Σημειώστε βασικές προσωπικές πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένων του οικογενειακού ιστορικού υπέρτασης, υψηλή χοληστερόλη, καρδιακή νόσο, εγκεφαλικό επεισόδιο ή διαβήτη, και να τονίσετε κάποιες τυχόν πρόσφατες αλλαγές στη ζωή σας.
  • Κάντε μια λίστα με όλες τις βιταμίνες φάρμακα ή συμπληρώματα που παίρνετε.
  • Πάρτε ένα μέλος της οικογένειας ή φίλο μαζί, αν είναι δυνατόν.
  • Να είστε έτοιμοι να συζητήσετε για τη διατροφή σας και τις συνήθειες άσκησης.
  • Γράψτε τις ερωτήσεις που έχετε για το γιατρό σας.

Τι να περιμένετε από το γιατρό σας; Ο γιατρός σας είναι πιθανό να σας θέσει μια σειρά από ερωτήματα όπως:

  • Έχετε οικογενειακό ιστορικό υψηλής χοληστερόλης, υπέρτασης ή καρδιακών παθήσεων;
  • Τι περιλαμβάνει η διατροφή σας και αν ασκήστε.
  • Πίνετε αλκοόλ; Πόσα ποτά καταναλώνεται σε μια εβδομάδα;
  • Καπνίζετε;
  • Πότε ήταν η τελευταία φορά που ελέγξατε την πίεση και ποια ήταν η μέτρηση τότε;

Υπερλιπιδαιμία

Υπερλιπιδαιμία ορίζεται η παθολογική κατάσταση κατά την οποία εμφανίζονται αυξημένα...